b0497577606has quoted8 years ago
aldım, axı məni evdən buraxmamağa onun nə haqqı var? O dedi ki, belə insanlarla ünsiyyət saxlamaq lazım deyil, amma onlar atamın dostlarıdır axı. Hə, bir də dedi ki, mənim konsertə getmək üçün paltarım yoxdur, amma qırmızı rəngli məxmər donumu heç geyinməmişəm, təptəzə qalıb. Daha heç nəyə etiraz edə bilmədi və firmanın işləri ilə əlaqədar Fransaya getdi. Anamla mən keçmiş ustamız mister Xardi ilə birlikdə konsertə getdik. Elə orada mister Hosmer Eyncellə tanış oldum.
– Güman edirəm ki, mister Uindibenk Fransadan qayıtdıqdan sonra sizin konsertə getdiyinizi eşidərək çox narazı qalıb, – Holms dedi.
– Yox, o, qətiyyən hirslənmədi. O gülüb çiyinlərini çəkdi və dedi: qadınlar qadağalara məhəl qoymayıb, onsuz da öz bildiklərini edirlər.
– Başa düşdüm. Deməli, Hosmer Eyncel adlı centlmenlə qazçəkənlərin konsertində tanış olmusunuz?
– Bəli, ser. Mən həmin axşam onunla tanış oldun, ertəsi gün o bizə gəlib, evə necə gedib çatmağımızla maraqlandı. Bundan sonra biz, yəni mən onunla iki dəfə gəzintiyə çıxdım. Atam qayıtdıqdan sonra isə mister Hosmer Eyncel bizə gələ bilmədi.
– Gələ bilmədi? Nə üçün?
– Bilirsinizmi, atam qonaqları sevmir və həmişə deyir ki, qadın öz ailəsindən başqa heç kimlə ­görüşməməlidir. Mənsə anama dedim ki, bəli, qadının öz ailəsi olmalıdır, amma mənim hələlik öz ailəm yoxdur!
– Bəs mister Hosmer Eyncel? O sizinlə görüşməyə heç cəhd etmədi?
– Bir həftədən sonra atam yenə Fransaya getməyə hazırlaşdı. Hosmer mənə məktub yazıb bildirdi ki, atam gedənə qədər görüşməsək yaxşıdır. O mənə hələlik məktub yazmağı məsləhət gördü, özü də hər gün yazırdı. Səhər-səhər yeşikdən məktubları özüm götürürdüm, atam heç bir şey bilmirdi.
– Siz bu centlmenlə artıq nişanlanmışdınızmı?
– Bəli, mister Holms. Biz ilk gəzintimizdən sonra nişanlandıq. Hosmer... mister Eyncel... Lednholl-stritdə yerləşən kontorda kassir işləyir və...
– Hansı kontorda?
– Mister Holms, bədbəxtlik burasındadır ki, hansı kontor olduğunu bilmirəm.
– Bəs o harada yaşayır?
– O deyirdi ki, kontorda gecələyir.
– Onun ünvanını da bilmirsiniz?
– Yox, mən yalnız onu bilirəm ki, kontor Lednholl-stritdə yerləşir.
– Bəs məktubları hansı ünvana göndərirdiniz?
– Lednholl-stritdəki poçt şöbəsinə, tələb edən adama. O dedi ki, kontorun ünvanına yazmaq lazım deyil, əgər iş yoldaşları məktubun qızdan ­gəldiyini ­bilsələr, onu ələ salarlar. Onda təklif etdim ki, məktublarımı makinada yazım, o özü də belə edirdi, amma istəmədi. Dedi ki, mənim öz əlimlə yazdığım məktublar onun üçün daha əzizdir. Əgər məktubları makinada yazsam, ona elə gələr ki, bizim aramızda yad bir şey var. Görürsünüzmü, mister Holms, o məni necə sevib, hətta ən xırda şeylərə də necə diqqət yetirib?
– Bu artıq nəsə deyir. Mən həmişə bu fikirdə olmuşam ki, xırda cəhətlər hər şeydən əhəmiyyətlidir, – Holms dedi. – Bəlkə xatırlayasınız, mister Hosmer Eyncelin xarakterində sizə əhəmiyyətsiz görünən daha nə vardı?
– Mister Holms, o çox utancaq idi. O mənimlə axşamlar daha çox həvəslə gəzintiyə çıxardı, nəinki gündüzlər. Özünə diqqət cəlb etməyi xoşlamırdı. O çox təmkinli və nəzakətli idi. Hətta onun səsi də lap astadan çıxırdı. Mənə deyirdi ki, uşaq vaxtı anginası olub, badamcıq vəzilərinin iltihabı ilə xəstələnib və səs telləri zəifləyib, buna görə də pıçıltı ilə danışır. O, sadə də olsa, çox yaxşı, çox səliqəli geyinirdi. Amma gözləri mənim gözlərim kimi zəif idi, buna görə də qara eynək taxırdı.
– Yaxşı, bəs sizin atalığınız, mister Uindibenk yenidən Fransaya getdikdən sonra nə baş verdi?
– Mister Hosmer Eyncel bizə gəldi və atam qayıdana qədər mənə evlənməyi təklif etdi. O, son ­dərəcə həyəcanlı idi və məni Bibliyaya əl basdıraraq and içdirdi ki, mən həmişə, hər şeydə ona sədaqətli olacağam. Anam dedi ki, o, düz hərəkət edib, guya bu onun sənə olan sevgisini sübut edir. Anam lap əvvəldən ona çox yaxşı münasibət göstərirdi, hətta o məndən çox, anamın xoşuna gəlirdi. Sonra qərara aldıq ki, toyu həftənin sonuna qədər etsək yaxşıdır. Mən onlara dedim ki, atam olmadan toyu necə edərik. Ancaq onlar təkid etdilər ki, mən bu barədə düşünməyim, atama sonra da xəbər göndərə bilərik. Anam isə hər şeyi yoluna qoymağı öz boynuna götürdü. Mister Holms, bu mənim xoşuma gəlmirdi. Əlbəttə ki, məndən cəmisi bir neçə il böyük olan atamdan razılıq almaq gülməli idi; amma mən heç nəyi gizlində etmək istəmirdim, buna görə də Bordoya məktub yazdım. Atamın firmasının fransız şöbəsi orada yerləşir. Amma göndərdiyim məktub toy günümdə geri qayıtdı.
– Məktub ona çatmamışdı?
– Bəli, ser, məktub ora çatana qədər o, İngiltərəyə yola düşmüşdü.
– Bəli, çox pis olub! Deməli, toy cümə gününə təyin olunmuşdu? Nikah mərasimi kilsədə keçirilməli idi?
– Bəli, amma çox sadə şəkildə. Biz Kinqs-krossun yanında yerləşən Müqəddəs Xilaskar kilsəsində nikahlanmalıydıq, sonra isə Sent-Penkres otelində nahar etməliydik. Hosmer bizim dalımızca ikiyerli arabada gəldi, amma biz üç nəfər olduğumuzdan, anamla məni bu arabaya mindirdi, özü isə elə bu vaxt küçədə dayanmış kebi tutdu. Biz kilsəyə birinci çatdıq və gözləməyə başladıq. Sonra keb də gəldi, amma o düşmədi. Belə olduqda faytonçu qozladan düşüb içəri baxdı, amma Hosmer içəridə yox idi! Faytonçu başa düşə bilmirdi ki, o hara yoxa çıxıb. Hosmerin kebə mindiyini faytonçu öz gözləri ilə görmüşdü. Mister Holms, bu, cümə günü olub, o vaxtdan bəri onun başına nə gəldiyindən xəbərim yoxdur.
– Mənə elə gəlir ki, o sizinlə çox vicdansızca rəftar edib, – Şerlok Holms dedi.
– Yox, yox, ser! O, mehriban və yaxşı adamdır, o məni ata bilməz. Həmin gün hey təkidlə deyirdi ki, nə baş versə də, mən ona sədaqətli olmalıyam. Hətta ən gözlənilməz hadisə baş versə də, mən ona söz verdiyimi heç vaxt unutmamalıyam, gec-tez o qayıdacaq, buna görə də mən vədimi yerinə yetirməliyəm. Bu sözləri toydan bir az qabaq eşitmək çox qəribə idi, amma sonra baş verənlər onun sözlərinin həqiqət olduğunu göstərdi.
– Şübhəsiz. Deməli, siz düşünürsünüz ki, onun başına bədbəxt hadisə gəlib?
– Bəli, ser, həm də mənə elə gəlir ki, o, təhlükəni əvvəlcədən hiss edirmiş, yoxsa belə qəribə sözlər danışmazdı. Məncə, o, təşvişə düşməkdə haqlı imiş.
– Siz bilmirsiniz ki, onun başına nə gələ bilərdi?
– Yox, bilmirəm.
– Bir sualım da var. Sizin ananız bu hadisəni necə qarşıladı?
– O, bərk hirsləndi və dedi ki, bu hadisə barədə bircə kəlmə də danışmayım.
– Bəs atanız? Nə baş verdiyini ona danışdınızmı?
– Bəli. O hesab edir ki, nə isə bədbəxt bir hadisə olub, amma Hosmer mütləq qayıdacaq. O deyir ki, məni kilsəyə aparıb, sonra da gizlənməyin heç bir mənası yoxdur. Əgər o məndən borc götürsəydi, ya da mənimlə evlənib sərvətimi öz adına keçirsəydi, onun hərəkətini izah etmək olardı. Amma Hosmer pul məsələsində çox həssasdır və bir dəfə də olsun, məndən bir şillinq də borc almayıb. Nə ola bilər? Nə üçün o yazmır? Mən az qala dəli olacağam, gecələr yata bilmirəm. – O, çantasından dəsmal çıxarıb ­acı-acı ağladı.
– Mən bu işi araşdırmağı boynuma götürürəm,
– Holms ayağa qalxaraq dedi, – və nəyəsə nail olacağımıza qətiyyən şübhə etmirəm. Heç bir şey haqqında fikirləşməyin, həyəcanlanmayın, ən əsası isə Hosmer Eynceli unutmağa çalışın, elə bilin ki, o heç vaxt olmayıb.
– Deməli, onu daha heç vaxt görməyəcəyəm?
– Qorxuram ki, belə olsun.
– Axı onun başına nə gəlib?
– Bu işi aydınlaşdırmağı mənim öhdəmə buraxın. Mən onun zahiri görkəminin dəqiq təsvirini bilmək və onun bütün məktublarını görmək istəyirəm.
– Şənbə günü “Kronikl” qəzetində onun itkin düşməsi haqqında elan vermişəm, – miss Sazerlend dedi. – Qəzetdəki elanı kəsib gətirmişəm, alın, bu da onun yazdığı dörd məktub.
– Təşəkkür edirəm. Sizin ünvanınız necədir?
– Kamberuell, Layon-pleys, 31.
– Mister Eyncelin ünvanını bilmirsiniz. Atanız harada işləyir?
– Fençerç-stritdə yerləşən “Vesthauz və Marbenk” firmasında. Bu, klaret şərabının idxalı ilə məşğul olan iri firmadır.
– Təşəkkür edirəm. Siz öz işinizi aydın şəkildə izah etdiniz. Məktubları mənə verin və məsləhətimi yadınızdan çıxartmayın. Bu hadisəni birdəfəlik unudun getsin.
– Təşəkkür edirəm, mister Holms, amma bu mümkün deyil. Mən Hosmerə sadiq qalacağam. Onu gözləyəcəyəm.
Qəribə şlyapasına və sadəlövh üzünə baxmayaraq, qonağımız öz səmimiliyi və sədaqəti ilə istər-istəməz hörmət aşılayırdı. O, kağızları masanın üstünə qoydu və lazım olduqda gələcəyini vəd edib getdi.
Şerlok Holms barmaqlarının ucunu bir-birinə dayadı, ayaqlarını uzatdı və gözlərini tavana zilləyib bir neçə dəqiqə susaraq oturdu. Sonra rəfdən həmişə onun üçün məsləhətçi rolunu oynayan qədim saxsı qəlyanını götürüb yandırdı və kresloya söykənərək, mavi tüstü buludları arasında uzun müddət oturdu. Onun üzündə tam laqeydlik vardı.
– Bu qız maraqlı məxluqdur, – nəhayət, o dedi. – Başına gəlmiş hadisədən də maraqlıdır. Həm də həyat onu çox əzib. Əgər mənim kartotekama baxsanız, buna oxşar çox hadisələrə rast gələrsiniz, məsələn, 1877-ci ildə baş vermiş Andover əhvalatı. Keçən il Haaqada da buna oxşar hadisə olmuşdu. Xülasə, bəzi yeni detalları olsa da, köhnə əhvalatdır. Amma qızın özü müşahidə üçün geniş imkan yaradır.
– Siz, yəqin ki, mənim görmədiyim şeyləri görmüsünüz, – dedim.
– Görmədiyin yox, Uotson, fikir vermədiyin. Siz nəyə diqqət yetirməli olduğunuzu bilmirdiniz, buna görə də çox şeyi buraxdınız. Mən sizə heç cür başa sala bilmirəm ki, paltarın qolu, böyük barmağın dırnağı, ya da ayaqqabı bağı nə qədər əhəmiyyətli ola bilər. Maraqlıdır, siz bu qızın zahiri görkəminə əsaslanaraq nə deyə bilərsiniz? Onu mənə təsvir edin.
– Onun başında boz-mavi rəngli, enli kənarları olan həsir şlyapa vardı. Şlyapanın üstünə tünd qırmızı lələk sancılmışdı. Qara rəngli toxunma jaket geyinmişdi. Donu qəhvəyi rəngdə, daha doğrusu, tünd-qəhvəyi rəngdə idi, qollarında və yaxalığında qırmızı məxmərdən zolaqlar vardı. Boz əlcəyinin sağ tayında şəhadət barmağı yeyilmişdi. Ayaqqabısına fikir vermədim. Qulaqlarında yumru qızıl sırğalar vardı. Xülasə, bu qız kifayət qədər imkanlıdır, amma bir az vulqar, sadəlövh və səhlənkardır.
Şerlok Holms sakitcə əlini əlinə vurub gülümsədi.
– Əla, Uotson, sizdə müəyyən irəliləyiş var. Doğrudur, mühüm detalları gözdən qaçırmısınız, amma üsulu yaxşı mənimsəmisiniz. Rənglərə qarşı həssassınız. Dostum, ümumi təəssürata heç vaxt güvənməyin, fikrinizi xırda şeylərin üstündə cəmləyin. Mən həmişə əvvəlcə qadının paltarının qoluna baxıram. Amma kişidirsə, yaxşı olar ki, şalvarının dizinə diqqət yetirəsən. Sizin də gördüyünüz kimi, bu qızın paltarının qolu məxmərlə işlənmişdi, bu isə asanlıqla sürtülən və hər cür izi yaxşı saxlayan materialdır. Biləyindən bir az yuxarı, yəni, adətən, makinaçı qızların masaya əli ilə toxunduğu yerdə ikiqat xətt yaxşı görünürdü. Əl tikiş maşını da belə izlər buraxır, amma yalnız sol əldə və biləyin üst tərəfində. Amma miss Sazerlendin əlində bu izlər bütün biləyində var idi. Sonra mən onun üzünə baxdım, burnunun üstündə eynək yeri vardı, buna görə də onun gözlərinin zəif olduğunu və yazı makinasında işlədiyini dedim. Bu onu çox təəccübləndirdi.
– Mən də təəccübləndim.
– Axı bu ki tamamilə aydın idi! Mən ayaqlarına baxdım və müxtəlif ayaqqabılar geyindiyini görüb çox təəccübləndim. Ayaqqabılardan birinin burnu hamar, digərinin isə bəzəkli idi. Ayaqqabılardan birinin beş düymədən yalnız aşağıdakı iki düyməsi bərkidilmişdi, digərində isə birinci, üçüncü və beşinci düymələr bağlanmışdı. Əgər səliqəli geyinmiş gənc bir qız evdən müxtəlif, həm də bütün düymələri bağlanmamış ayaqqabılarda çıxırsa, onun çox tələsdiyini demək üçün xüsusi ağıl lazım deyil.
– Daha sonra nə gördünüz? – dostumun iti ağlından həmişə olduğu kimi heyrətlənərək maraqla ­soruşdum.
– Ona fikir verdim ki, evdən çıxmazdan bir az əvvəl, geyinmiş vəziyyətdə o, nəsə yazırmış. Siz onun əlcəyinin sağ tayında şəhadət barmağının cırıldığını görmüsünüz, amma barmağının bənövşəyi rəngə boyanmasına fikir verməmisiniz. O, tələsə-tələsə yazırmış, buna görə peronu çox dərinə batırırmış. Bu da, çox ehtimal ki, bu gün səhər olub, yoxsa ləkələr bu qədər gözə çarpmazdı. Bu çox maraqlıdır, amma eyni zamanda sadə bir şeydir. Lakin gəlin işə qayıdaq, Uotson. Mister Hosmer Eyncelin zahiri görkəmini elandan oxuya bilərsinizmi?
Mən qəzetdən kəsilmiş parçanı işığa tutdum və oxudum:
“Ayın 14-də səhər-səhər Hosmer Eyncel adlı bir centlmen itkin düşüb. Onun boyu beş fut, yeddi düymdür, möhkəm bədənlidir, qarayanızdır, saçları qaradır, başının ortası bir az keçəlləşib; sıx qara bakenbardları və bığları var; qara eynək taxır, nitqi bir az qüsurludur. İpək astarlı qara sürtuk, qara jilet, boz rəngli tvid şalvar geyinib, cibində qızıl zəncirli saat var, ayaqqabılarından çıxmış qəhvəyi corabları yanlardan rezinlə bağlanıb. Lednholl-stritdə yerləşən kontorda işləyir. Kim onun yerini xəbər versə...”
– ...və sairə və ilaxır.
– Bu kifayət edər. O ki qaldı məktublara, – Holms onlara göz gəzdirərək dedi, – onlar çox bayağıdır və mister Eynceli xarakterizə etmək üçün yararlı deyil. Yalnız bir yerdə o, Balzakdan söz açır. Lakin bir məqam, əlbəttə ki, sizi heyrətə salacaq.
– Onlar makinada çap olunub, – dedim.
– Əsas odur ki, imza da makinada yazılıb. Aşağıda səliqə ilə yazılmış “Hosmer Eyncel” sözlərinə baxın. Tarix var, amma göndərənin ünvanı yoxdur, yalnız Lednholl-strit yazılıb, bu isə qeyri-müəyyəndir. Amma imza daha çox vacibdir, biz bunu sübut kimi qəbul edə bilərik.
– Nəyin sübutu?
– Əziz dostum, doğrudanmı siz başa düşmürsünüz ki, bu imza nə qədər əhəmiyyətlidir?
– Düzünü desəm, yox. Bəlkə o, nikah mərasimini pozduğuna görə ona qarşı ittiham sürüləcəyi halda imzanın həqiqi olduğunu inkar etmək üçün özünə bir vasitə saxlamaq istəyib.
– Yox, məsələ bu deyil. Bu suala cavab tapmaq üçün mən iki məktub yazacağam: birini – Sitidəki firmaya, o birini isə – gənc qızın atalığı, mister Uindibenkə və ondan xahiş edəcəyəm ki, sabah axşam saat altıda bizə gəlsin. Nə qədər ki biz bu məktublara cavab almamışıq, heç bir şey edə bilmərik, ona görə də bu işi hələlik bir kənara qoyaq.
Dostumun incə ağlına və qeyri-adi enerjisinə bələd olduğumdan əmin idim ki, əgər o belə qəribə müəmmanın həll edilməsinə çox sakit yanaşırsa, deməli, buna əsaslı səbəbləri var. Onun müvəffəqiyyət qazana bilmədiyi yalnız bir hadisə mənə məlumdur – Bohemiya kralı və İren Adlerlə bağlı əhvalat. Lakin mən müəmmalı “Dördlər işarəsi” və qeyri-adi şəraitdə baş vermiş “Al-qırmızı etüd”ü də xatırlayırdım və çoxdan əmin idim ki, əgər Şerlok Holms hansısa bir müəmmanı aça bilmirsə, deməli, onun, ümumiyyətlə, cavabı yoxdur. Mən gedəndə Holms hələ öz qara, saxsı qəlyanını tüstülədirdi. Şübhə etmirdim ki, sabah axşam mən qayıdana qədər o, miss Meri Sazerlendin nişanlısının itkin düşməsinin səbəblərini aşkara çıxaracaq. Ertəsi gün bütün vaxtımı ağır xəstənin yanında keçirtdim. Ancaq saat altıda oradan çıxa bildim və ikiyerli arabaya minib Beyker-stritə getdim. Qorxurdum ki, bu kiçik dramın finalına yetişə bilməyəm. Lakin gəlib çatdıqda Holmsu kresloda mürgüləyən gördüm. Saysız-hesabsız şüşə qablar, sınaq şüşələri və turşuların acı qoxusu onu göstərirdi ki, dostum bütün günü çox sevdiyi kimyəvi təcrübələrlə məşğul olub.
– Hə, nə oldu, məsələnin cavabını tapdınızmı?
– Bəli, bu, bisulfat-bariumdur.
– Yox, yox, mən bu müəmmalı hadisə haqqında soruşuram.
– Hə, onu deyirsiniz! Elə bildim, tapmaq istədiyim duzu soruşursunuz. Bu məsələdə müəmmalı heç nə yoxdur. Hələ mən dünən demişdim ki, bu hadisənin bəzi cəhətləri kifayət qədər maraqlıdır. Təəssüf ki, bu alçağı məhkəməyə cəlb etmək mümkün deyil.
– Axı bu adam kimdir, o, miss Sazerlendi nə üçün tərk edib?
Holms cavab vermək üçün ağzını açdı, amma bu an dəhlizdə ayaq səsləri eşidildi və qapını döydülər.
– Bu, qızın atalığı, mister Ceyms Uindibenkdir, – Holms dedi. – O, saat altıda bizə gələcəyini mənə xəbər vermişdi. Gəlin!
Otağa otuz yaşlarında, orta boylu, dolu, üzü tərtəmiz qırxılmış, qarayanız bir adam daxil oldu. Onun qeyri-adi dərəcədə kəskin baxışlı biz gözləri vardı, hərəkətlərindən yaltaqlıq və saxta nəzakətlilik ­yağırdı. O, sualedici baxışlarla Holmsa, sonra mənə baxdı, silindrini çıxarıb bufetin üstünə qoydu və yüngülcə təzim edib yaxınlıqdakı stulda oturdu.
– Axşamınız xeyir, mister Ceyms Uindibenk, – Holms dedi. – Yəqin, mənə axşam saat altıda gələcəyinizi xəbər verən, makinada çap edilmiş bu məktubu özünüz yazmısınız.
– Bəli, ser. Bir az gecikdiyimə görə məni bağışlayın, işim çox idi. Miss Sazerlend bu məsələyə görə sizi narahat etdiyi üçün çox üzgünəm, məncə, ailə işlərinə yad adamları qarışdırmaq yaxşı deyil. Onun sizə müraciət etmək niyyətinə qəti şəkildə etiraz etdim, amma yəqin ki, siz fikir vermisiniz, o, əsəbi və çılğındır, onu fikrindən daşındırmaq çox çətindir. Əlbəttə, rəsmi polislə əlaqəniz olmadığı üçün sizin haqqınızda pis fikirdə deyiləm, amma yenə də, ailə dərdini başqalarına açıqlamaq yaxşı deyil. Bundan başqa, boş yerə pul xərcləmək nəyə lazımdır? Siz onsuz da bu Hosmer Eynceli tapa bilməyəcəksiniz.
– Əksinə, – deyə Holms sakitcə etiraz etdi, – mənə elə gəlir ki, mister Hosmer Eynceli tapa biləcəyəm.
Mister Uindibenk diksinib əlcəyini yerə saldı.
– Bunu eşitdiyimə çox şadam, – o dedi.
– Siz fikir vermisiniz ki, istənilən yazı makinasının insan xətti kimi özünəməxsus cəhətləri var? – Holms dedi. – Əgər tamamilə təzə makinaları nəzərə almasaq, onda hərfləri tamamilə eyni cür çap edən iki makina tapmaq olmaz. Bəzi hərflər başqalarına nisbətən tez yeyilib köhnəlir, bəzi hərflərin də yalnız bir tərəfi yeyilir. Məsələn, baxın, mister Uindibenk, sizin məktubunuzda “e” hərfi bir az dumanlıdır, yayğındır, “r” hərfinin isə qarmağı yoxdur. Daha on dörd xarakterik cəhət var, amma bunlar daha çox gözə çarpır.
– Kontorumuzda məktubların hamısı bu makina ilə yazılır, buna görə də, şübhəsiz ki, şriftlər bir az yeyilib, – qonağımız Holmsa diqqətlə baxaraq cavab verdi.
– İndi isə, mister Uindibenk, sizə daha maraqlı bir şey göstərəcəyəm, – deyə Holms davam etdi.
– Mən yaxın vaxtlarda “Çap makinaları və cinayətlər” mövzusunda kiçik bir əsər yazmağa hazırlaşıram. Bu məsələ məni çoxdan maraqlandırır. Baxın, bunlar itkin düşmüş adam tərəfindən yazılmış dörd məktubdur. Onların hamısı makinada çap edilib. Baxın, bu məktublarda “e” hərflərinin hamısı dumanlıdır, “r”-lərin isə qarmağı yoxdur. Əgər mənim zərrəbinimlə baxsanız, bayaq dediyim qalan on dörd cəhəti də görə bilərsiniz.
Mister Uindibenk ayağa sıçrayıb şlyapasını ­götürdü.
– Mister Holms, mən bu gülünc boşboğazlığa vaxt itirə bilmərəm, – o dedi. – Əgər bu adamı yaxalaya bilərsinizsə, onu tutun və mənə də xəbər verin.
– Əlbəttə, – Holms ayağa qalxıb qapını kilidləyərək dedi. – Onda sizə xəbər verirəm ki, mən artıq onu yaxalamışam.
– Necə?! Harada? – Uindibenk ölü kimi ağarıb, tələyə düşmüş siçan kimi ətrafına baxaraq qışqırdı.
– Gərək yoxdur, mister Uindibenk, dəyməz buna, – Holms nəzakətlə dedi. – İndi heç cür yaxanızı kənara çəkə bilməzsiniz. Hər şey gün kimi aydındır, bu cür sadə bir məsələni həll edə bilməyəcəyimi deməklə məni lap aciz hesab etdiniz. Oturun, danışaq.
Qonağımız özünü stula güclə yıxdı. Onun sifəti əyildi, alnını tər basdı.
– Bu... bu işi məhkəməyə vermək olmaz, – o ­mızıldandı.
– Təəssüf ki, doğru deyirsiniz, amma, Uindibenk, mən indiyə qədər belə amansız və qəddar fırıldaqçılığa rast gəlməmişdim. Mən indi hadisələrin necə baş verdiyini danışmağa çalışacağam, harada səhv etsəm, düzəldərsiniz.
Uindibenk başını aşağı salaraq büzüşüb oturmuşdu. O, tamam sarsılmış halda idi. Holms ayaqlarını buxarının barmaqlığına qoyub kresloya söykəndi və əllərini cibinə salıb bizdən çox özünə danışmağa ­başladı:
– Bir adam özündən xeyli yaşlı olan bir qadının puluna göz dikərək onunla evlənir; o həm də onlarla birlikdə yaşayan ögey qızının gəlirini də ­mənimsəyir. Bu onlar üçün böyük məbləğ idi, bunu itirmək böyük zərbə olardı. Belə pullar üçün çalışmağa dəyərdi. Ögey qız mehriban və sadəlövh idi, amma onun qəlbi məhəbbət həsrəti ilə yanırdı və tamamilə aydın idi, belə xoşagəlimli görkəmə və yaxşı gəlirə malik olduğuna görə bu qız uzun müddət subay qalmayacaqdı. Onun ərə getməsi ildə yüz funt gəlirdən məhrum olmaq demək idi. Bunun qarşısını almaq üçün ögey ata nə edir? O, ürəyinin deyil, ağlının yaxşı olduğunu göstərən bir plan qurur. Bu plandan xəbəri olan arvadının, yəni qızın anasının köməyi ilə öz zahiri görkəmini dəyişir, öz iti gözlərini qara eynəyin arxasında gizlədir, bığ və bakenbardlar yapışdırır, gur səsini boğaraq pıçıltı ilə əvəzləyir və qızın zəif görməsindən istifadə edərək mister Hosmer Eyncel kimi meydana çıxır, öz saxta məhəbbəti ilə ögey qızının pərəstişkarlarını uzaqlaşdırır.
– Bu bir zarafat idi, – qonağımız inildəyərək dedi. – Biz onun bu qədər təsirlənəcəyini bilmirdik.
– Ola bilər. Amma hər halda gənc qız Hosmer Eyncel adı altında gizlənən adama həqiqətən aşiq olur. O, atalığının Fransada olduğunu düşünürdü, buna görə də heç bir şeydən şübhələnə bilməzdi. O bu centlmenin ona göstərdiyi diqqətdən çox məmnun idi, anasının bu məsələni bəyənməsi onun hisslərini daha da gücləndirdi. Real nəticəni yalnız qətiyyətli hərəkətlərlə əldə etməyin mümkün olduğunu yaxşı anlayan mister Eyncel qızın yaşadığı evə tez-tez getməli olur. Görüşlər başlayır, bunun ardınca nişanlanırlar
  • unavailable
  • Join or log in to comment
    fb2epub
    Drag & drop your files (not more than 5 at once)