upload

Hər kimin yaxşılığı yoxsa əgər, Xeyri varmı o görə peyğəmbər?

[İskəndər Münşi] "Tarixe-aləmaraye-Abbasi"nin birinci səhifəsini tamamlamağa müvəffəq oldu. Qələm bu səhifədə dəfələrlə bəyan etmişdir ki, bu şərafətli kitab min iyirmi beşinci (miladi 1616) ildə

Nəsildə ağılsızlıq etsə kimsə,

Şərəf qalmaz böyükdə və kiçikdə

"Görək nə doğacaq hamilə gecə"330

Bu gümanın birinci səbobi o idi ki, o, Ayişəni**

lənətləyənlərə qarşı çıxdı, özünün xidmətində olan islam 376

üləmalarına, xüsusilə Xacə Əfzəl Türkəyə şiə tayfasının hansı dəlillə Allahın Peyğəmbərinin möhtərəm hərəmini lənətləmələrinin cayiz olması xüsusunda sual verib dedi. Halbuki onun isməti və

təmizliyi barədə ayələr vardır. O, Peyğəmbər (s) xidmətində

durmuş, o sərvərə mərhəm və məhbubə olmuşdur. [Belə olan halda]

Peyğəmbərə xidmət edən və onun məhbubəsi olan ismətli bir qadın necə ola bilər ki, axirətdə yanmağa məruz qalsın? Bəsrədə Təlhə və

Zübeyrin yalan sözləri (əğva) və təhriki ilə həzrət əmirəl-möminin Əli ibn Əbu Talıb və Aişə arasında narazılıq yarananda həzrət əmirəl-möminin, qadınların fikri zəifliyi və əqli nöqsanları olduğuna görə onu əfv etdi.

Bu xəbərlər nəhayət Azərbaycanda Cəm məqamlı şaha gedib-çatdı və o, özbəklərin dəf edilməsi qərarına gəldi.

Sultan Süleyman cülusdan sonra rus və firəng (Avropa -

Ş.F) diyarlarına qoşun çəkərək qəza və cəhadla* məşğul olmaqdaydı. Sultan o həzrəti də (Şah İsmayılı - Ş.F.) kafərlərlə

cəhada şirnikləndirdi. Buna görə də Süleyman şanlı xaqan qəza etmək naminə qalibiyyətli əskərlərini Gürcüstan qəzasına yollayar

Rumiyyənin adlı-sanlı dilavərlərindən və dövranın şücaətli adamlarından olan Malqoçoğlu rumlu çərxiçiləri zümrəsindən idi. O

həmişə rumlu böyükləri arasında özünü tərifləyərək [belə] deyirdi:

"Qarşı qoşunda şahdan başqa mənimlə hərb edə biləcək başqa bir kimsə yoxdur".

Qarşı tərəfdənsə Xanməhəmməd döyüş günü topxananın möhkəmləndirilməyini məsləhət görməyib deyirdi: "Onlarla gərək köç vaxtı cəngə başlanılsın". Durmuş xan isə qürurlanıb bu sözü qəbul etmirdi. Həzrət Süleyman şanlı xaqan belə buyurdu: "Mən karvanbasan quldur (hərami) deyiləm. İlahi nə buyursa, qoy o da olsun".

humayun ordu isə Həvizəyə tərəf hərəkət etdi. Həmin vilayətdə yaşayan müşəşə ərəbləri* o vaxtlarda azğınlıq (zəlalət) yoluna düşərək, şahi-vilayət pənahın (Həzrət Əlinin - Ş.F) Allah 103 İfadənin ərəbcəsi: "Mutəhhiru ənvarin ınnəmə vəliyəkum Allahu"

94

məqamında olduğunu (Üluhiyyət) iddia edirdilər. Qəribə

hadisələrdən biri də budur: Xalq arasında söylənildiyinə görə, müşəşələr öz ibadətlərini icra etdikləri zaman onlara bıçaq, ya şəmşir zərbəsi təsir etmirdi. Onlar şəmşirin ucunu öz qarınlarına dirəyərək "əliyullahlıq" yəni "Əli Allahdır" və başqa batil sözlər söyləyirlər