Siçanlar və adamlar

Nə qədər kitab oxumaq olar? Fikirləşirsən ki, düzdü, ya yox? Ya da ki, başqa bir insan da varmı ki, sənin gördüyünü o cür görə.

Qozbelin səsi yazıqlaşdı.

– Bir bəni-insan yoxdusa, dəli gününə düşərsən. Kim olur-olsun, təki yanında insan məxluqu olsun. Gör sənə nə deyirəm. Eşit məni, təklik – məşəqqətdi.

Bizim kimi özgə qapılarında zillət çəkənlər dünyada ən yalqız adamlardır. Onların nə ailəsi var, nə də ev-eşiyi.

Mən o qədər adamlar görmüşəm ki, saysız-hesabsız. Biri o birisiynən danışır, heç vecinə deyil ki, onun dedikləri o birinin qulağına çatır, ya yox? Danışsa da birdi, danışmasa da. –

damarlanırdı, xırda çevrələr genəlib nohurun üzüylə o biri sahilə çatdı və eləcə geri qayıtdı. Lenni gözünü ayırmadan onlara baxırdı:
– Corc, bax bir, gör neynədim!
Corc dizi üstə çökdü, sudan ovucladı. Bir-iki ovuc

yerində qalır. İndi də ətrafdakı səs-küy kəsildi, hərəkət dayandı. Və bu möhlət çox-çox anlar qədər uzanıb getdi.
Sonra zaman elə bil dirçəldi, asta-asta yerindən dəbərdi. Atlar tövlədə yenə dırnaqlarını yerə döydü, yenə yüyənlər cingildədi. Bayırdan gələn hay-haray daha ucadan, daha şaqraq gəldi.

birində mehribanlıqdan əsər-əlamət yoxdu.

Bunun üçün böyük ağıl lazım deyil. Bəzən mənə elə gəlir ki, əksinə, dünyada o qədər ağıl dəryası var ki, heç

Bilirsən, niyə onu dolamaqdan vaz keçdim? Bir dəfə Sakramento çayının qırağına camaat yığışmışdı. Mən də özümü ağıllı adam kimi göstərirdim. Dönüb Lenniyə dedim ki, «tullan suya», o da tullandı. Suda balta kimidi, üzmək bilmir. Az qala batacaqdı, gücnən çıxardıq. Mənə minnətdarlıq elədi. Yadında deyildi ki, ona suya tullanmağı mən əmr eləmişəm. Ondan sonra o hərəkətlərimi yığışdırdım.

Sonra bu dolamağımdan özüm də utandım. Çünki heç vaxt hirslənmir.

Bunu deyib, Corc susdu. O çox söz demək istəyirdi. Ancaq Uzundraz nə onun sözünə şərik çıxırdı, nə də sözünü yarımçıq kəsirdi. Dinməzcə oturub qulaq asırdı.

Tutaq ki, Qıvrımsaç belə bir pəzəvəngə girişib onu döyür. Baxanlar deyəcək: «Qıvrımsaça afərin». Amma bu pəzəvəng əl qatıb onu əzişdirsə, hamı qayıdacaq ki, baxsana, uşağın birinə baş qoşub. Hələ ola bilsin, yığılıb pəzəvəngi döydülər də. Mənim fikrimcə, bu ədalətli olmadı.

Sahib hamının hayıfını ondan çıxır. Heç vecinə deyil.

Daha mehtərdən niyə?

– Çünki mehtər zəncidi.

Hirsini mehtərdən çıxdı.

Bir ayın tamamında haqq-hesabı çürüdüb bir-bir aradan çıxırlar. Başqaları heç kəsin qulağına deyil.

barmaqlarını tərpətdi; suyun üzü damarlanırdı, xırda çevrələr genəlib nohurun üzüylə o biri sahilə çatdı və eləcə geri qayıtdı. Lenni gözünü ayırmadan onlara baxırdı:
– Corc, bax bir, gör neynədim!
Corc dizi üstə çökdü, sudan ovucladı. Bir-iki ovuc içəndən sonra üzünü yudu və qumun üstündə dizlərini

İrəlidəki adam talaya çatanda xırpadan elə dayandı ki, dalınca gələn az qalmışdı onun üstünə çıxsın. Qabaqda gedən şlyapasını başından çıxarıb

parıldaya-parıldaya axıb gedirdi və ona görə də suyu ilıqdı, bir az da yaşıla çalırdı. Çayın bir sahilində qızılı təpələr birdən-birə Qabilan silsiləsinin möhtəşəm qayalığına sığınır, o biri düzəngah sahildəsə – hər yazbaşı üstü pöhrəylə örtülən, aşağı yarpaqlarında qışın nəfəsini saxlayan söyüdlər

düppədüz sahil boyunca ora-bura vurnuxurlar, ətrafdakı rançolardan bura gəlib çıxan gen pəncəli itlərin, qaranlıq düşəndən sonra çaya suvata gələn cütdırnaq maralların izi də qumun üstündə qalır.
Söyüd və murdarçaların arasında, yaxın rançolardan bura, nohura çimməyə gələn uşaqların, bir də axşamtərəfi şossedən