Отау үй

— Ал өмір деген не? Сен қалай ойлайсың?

— Өмір деген кең жарық дүниедегі тіршілік, күнделікті тұрмыс, тірлік емес пе?..

— Ал сол тіршілік, тұрмысты жасап жүрген өзіміз ғой. Ендеше өмір деген өзіміз емеспіз бе?..

— Олай болса неге қиын? Неге өзімізге өзіміз жамандық жасаймыз. Мен, әрине, тұрмыс жағын, ішу-жеу, киім киюді айтып отырғам жоқ, қазір молшылық қой. Менің бас қатыратыным: неге адам біріне-бірі зәбір көрсетеді? Неге осы бақытты, қайғысыз өмір сүру деген қиын?

өмір деген өзіміз емеспіз бе?..

— Олай болса неге қиын? Неге өзімізге өзіміз жамандық жасаймыз. Мен, әрине, тұрмыс жағын, ішу-жеу, киім киюді айтып отырғам жоқ, қазір молшылық қой. Менің бас қатыратыным: неге адам біріне-бірі зәбір көрсетеді? Неге осы бақытты, қайғысыз өмір сүру деген қиын?

Неліктен бұлай екен? Адам өскен сайын қайғы-қасіреті, мұңы көбейе беретін сияқты ғой. Мен бұрын кішкене күнімде біреу ренжітсе, «Шіркін, қашан тезірек үлкен болар екем, осындайдан құтылатын»,— деп ойлайтынмын.

— Балаға үлкендер әлім жеттік қылса, есейгенде адамға өмірдің өзі әлім жеттік қылады екен ғой, сонда.

Жоқ, әкесінің қаперінде ештеңе жоқ.

, не десең де біз сәл асығыстық жасадық. Қашан да болса сенің өстіп аяқ асты морт кететінің бар. Екі-үш күн бұрын ескертіп, кемпір-шалдың ризалығымен ренішсіз кетуімізге де болатын еді ғой.

Ұзақ үндеген жоқ.

— Әкейдің дәті берік кісі емес пе, сыр бермеді, ә?

— И-ә-ә,— деді күрсіне тыныс алған Ұзақ.

Сытыр-сытыр еткен дыбыс естілді. Екеуі де елең етіп құлақ түрген. Терезеге сытырлап тама бастаған жаңбырдың дыбысы екен. Ақырын ғана шерткен сияқты естіледі.

— Байғұс, атам мен апам қайтып отыр екен қазір,— деп қойды Тана.

Ұзақ орнынан тұрып қараңғы үйде қолын сермеп керіліп-созылып бойын жаза бастады.

өмір деген не? Сен қалай ойлайсың?

— Өмір деген кең жарық дүниедегі тіршілік, күнделікті тұрмыс, тірлік емес пе?..

— Ал сол тіршілік, тұрмысты жасап жүрген өзіміз ғой. Ендеше өмір деген өзіміз емеспіз бе?..

— Олай болса неге қиын? Неге өзімізге өзіміз жамандық жасаймыз. Мен, әрине, тұрмыс жағын, ішу-жеу, киім киюді айтып отырғам жоқ, қазір молшылық қой. Менің бас қатыратыным: неге адам біріне-бірі зәбір көрсетеді? Неге осы бақытты, қайғысыз өмір сүру деген қиын?

Үнсіз жылайды. «Еш уақыт маңдайыңнан шертпеймін, алақанымда аялаймын»,— деп еді-ау Ұзақ үйленерінде...

Бар айыбы — күні бойғы үй шаруасынан титықтап барып ұйықтап қалғаны, күйеуінің келуін күтіп сергек жатпағаны. Кінә бар ма, онысына. Әлі жас емес пе?! Ол да біреудің әлпештеп өсірген баласы еді ғой, ол да өз анасының көзінің қарашығы еді ғой!..

Жігіт, қыз күндерінде бірін-бірі сүйіп үйленеді, сонан соң бірін-бірі ренжітеді, көңілін қалдырады. Рас, тату-тәтті тұратын кездері де болады, бір күн, екі күн... он күн... бір ай.. бірақ бәрібір ұрсысады, қабақтарына кірбің түседі. Неге бұлай?

— Өмір болған соң солай да...