Əkrəm Əylisli

ndiki zaman belә zamandır. İstәsәn eyvandan gündә yüz ermәni tullaya bilәrsәn. Fәrq etmәz, lap müsәlman at, bir kimsә gözün üstә qaşın var demәyәcәk. Arxasi-kömәyi olmayan hәr hansı bır insanı bir göz qırpımında yer üzündәn silmәk heç nәdi.

Qreta Sәrkisovnanın parçalanmış vücudu hәlә böyük qan gölmәçәsindә üzәrkәn şәhәrә daha bir şaiyyә çıxdı ki, guya özünü eyvandan atan ermәni qadın ölüm qabağı tövbә mәktubu yazıb qoyub. "Mәn ermәnilәrin törәtdiklәri bütün bu cinayyәtlәrә görә özümә nifrәt edirәm. Mәn öz xalqıma nifrәt edirәm, ona gorә dә bundan sonra bu dunyada yaşamaq istәmirәm. Qarabağ Azәrbaycanındır. Yaşasın Azәrbaycan".

Amma bu üç il әrzindә Bakıda gördüklәri onun dini görüşlәrini, vәtәnә, peyğәnbәrinә olan münasibәtini әmәlli-başlı dәyişmişdi.
Doktor Fәrzaninin dünyagörüşündәki dәyişikliyin әsası vardır. Bu әsas ondan ibarәt idi ki, şәhәrin müsәlman әhalisi ermәnilәrә qarşı misli görünmәmiş qәddarlıq törәtmişdilәr, halbuki o, ermәnilәrin haçansa, kimә qarşısa belә qәddarcasına davrandıqlarını nә görmüş, nә dә eşitmişdi.

nladı ki, o yaşda uşağın düşüncәsinә görә heç bir fәrqi yox idi ki, onun şeyinin ucundan bir tikә pülük kәsilib, yoxsa әl barmaqlarından biri, Moskva kimi bir şәhәrdә böyüyüb on iki yaşa çatan oğlan atanın hansı haqla doğma balasına qarşı belә vәhşilik elәdiyini sadәcә ağlına yerlәşdirә bilmirdi.

әribәdir, gör neçә aydır, Bakı küçәlәrindә nәinki gecә, hәtta gündüzlәr dә tәk, yaxud qoşa gedәn adamlar gözә dәymir. İndi adamlar sürü olublar, kütlә olublar. Ağzına gәlәni danışmaq hakimiyyәti, qışqırmaq, mәdh etmәk ixtiyarı kütlәyә mәxsusdur

Mәәttәl qalmalı işdi, tәkcә o zamanın Әylis ermәnilәrini deyil, burdakıların da ucdantutma hamısını bizim taxtabaş qara-qışqırıqçılardan üstün tutur. Öz gözü ilә heç vaxt görmәsә dә Әylisdә türklәrin ermәnilәrә qarşı törәtdiyi qәtliamı unuda bilmir.

İş onda deyil, indiki ermәnilәr necәdir, әsas mәsәlә budur ki, biz necәyik. Sadayın keçmişdәki vә ya indiki ermәniylә nә işi. Onu düşündürәn bizim millәtimizdir. Sәn ki bilirsәn o, yağışdan sonra çıxan göbәlәk kimi dünyanın harasına desәn sәpәlәnmiş millәtini necә sevir, elә buna görә dә taxtabaş qaraqışqırıqçılardan fәrqlәnir

Leylinin dәrdindәn dәli-divanә olan Mәcnun neynәdi, hәlledici mәqamda düşmәn tәrәfә adlayıb özününkülәrә qarşı vuruşdu. Çünki ortada hәqiqi sevgi vardı. Hәqiqi sevgi sәrhәd tanımır. Bu sayaq yalnız qadını vә vәtәni sevmәk olar. Sevgi tәmiz güzgü kimidi, qızım, orada yalnız xeyirxahlıq vә mәrhәmәt әks olunur.

elә ki, Әdif bәy Әylisdәki ermәnilәri qırmaq әmri verir, bu çaqqal Abdulla qorxusuz-hürküsüz şirә dönür. Özünü salır mәhlәyә, balta götürüb cumur Minasın evinә. Minas hәyәtdә sakitcә oturub daş yonurmuş. Hiylәgәr Abdulla әvvәl Minasın başını kәsir, sonra onun arvadına, yazıq tifillәrinә dә aman vermir.

boyda Әylisdә bir nәfәr tapmazsan ki, o zaman ermәniyә nahaq qan uddurub, indi isә qulağı dincdir.