Umberto Eco

Fikir versəniz, televiziyalar da belə edir, gedib övladını torpağa vermiş ananın qapısını döyürlər və qadına: “Uşağınızın öldüyünü eşitdikdə nə hiss etdiniz?” – deyə sual verirlər. Tamaşaçının gözü yaşarır və hər kəs məmnun qalır. Alman dilində yaxşı bir söz var: Schadenfreude – başqalarının kədərinə sevinmək.

Bəxti gətirməyənlər öz zəhmətləri ilə inkişaf etmiş şəxslər kimi uğur qazananlarla müqayisədə daha geniş biliyə sahibdirlər; uğur qazanmaq üçün yalnız bir sahəni bilmək, başqa şeylərə vaxt itirməmək lazımdır; hərtərəfli biliyin verdiyi zövq – uğursuzlara məxsusdur. Kim nə qədər çox şey bilirsə, demək, işləri də bir o qədər tərs gedir.

Bu müddət ərzində bütün uğursuzların qurduğu xəyalları qururdum. Günlərin bir günü mənə şöhrət və sərvət qazandıracaq kitabımı yazacağımı düşünürdüm. Böyük yazıçı olmağın yollarını öyrənə bilmək üçün detektiv kitablar yazan və spagetti-vestern artistləri kimi öz yazdıqlarını amerikalı adıyla nəşr etdirən bir yazıçının yanında zənci (indi buna siyasi etika naminə ghost writer7 deyilir) kimi tər tökdüm

Keçən il Körfəz müharibəsi zamanı televiziya kanallarında göstərilmiş Fars körfəzində neftə bulaşaraq can verən qarabatdaq haqqında xəbərləri xatırlayırsanmı? Sonradan sübut olundu ki, o mövsümdə Fars körfəzində qarabatdaq olması mümkün deyil və o kadrlar səkkiz il əvvəl, İran-İraq müharibəsi dövründə çəkilibmiş. Bəziləri də deyirdi ki, qarabatdağı zooparkdan götürüb neftə bulamışdılar. Yəqin, faşist cinayətlərini göstərmək üçün də belə ediblər. Bir daha deyirəm, mən atamın ya da babamın fikirlərini bəyənmirəm və yəhudilərin öldürülmədiyini iddia etmirəm. Digər yandan, ən yaxşı dostlarımın arasında yəhudilər də var. Amma daha heç bir şeyə kor-koranə inanmıram. Amerikanlar Aya həqiqətən uçublarmı? Hər şeyi studiyada quraşdırıb çəkiliş apara bilərdilər, üstəlik Aya düşdükdən sonra astronavtların kölgəsinə diqqət yetirsən, çox da inandırıcı görünmür. Körfəz müharibəsi həqiqətən olubmu, yoxsa bizə köhnə arxiv materiallarını göstəriblər? Yalanlar dünyasında yaşayırıq və sənə yalan deyildiyini bilirsənsə, üstəlik daim şübhə içində yaşamağa məcbursan. Mən həmişə şübhələnirəm. Şahidlik edə biləcəyim yeganə həqiqi şey – bir neçə on il keçmişdəki kimi qalan bu Milandır.

İndi çox cəld hərəkət etməliyəm, çünki pula ehtiyacım var. Simeinin bizə verəcəyi cüzi maaş mənə bəs etməz.

– Yaşamağa bəs etməz?

– Yox, maşın almağa. Əlbəttə, maşını kreditlə alacağam, amma krediti də ödəmək lazımdır. Həm də bu avtomobili tez bir zamanda almalıyam, çünki araşdırmalarım üçün lazımdır.

– Deməli, maşın almağa pul qazanmaq üçün araşdırmalara ehtiyacın var, araşdırmalar aparmaq üçünsə sənə maşın lazımdır.

nikbin proqnozlar hazırlayın, çünki insanlar gələcək günlərdə xərçəngdən öləcəklərini eşitmək istəməzlər. Bizə hamıya uyğun gələn universal proqnozlar lazımdır, yəni altmış yaşında bir qadın oxucu ona aşiq olmuş bir gənclə qarşılaşacağına inanmaz. Amma proqnozlara görə, məsələn, oğlaqların yaxın vaxtlarda yaxşı və gözlənilməz bir xəbər alacaqları hamıya uyğun gələr, bunu yeniyetmə də özünə görə yozar, qoca da və hətta mühasib də bunu maaş artımı olaraq görüb sevinər.

Amma bəlkə də mən uğursuz adamam. Ömürlərinin axırına qədər valideynlərimin qulluğunda dura bilmək üçün universiteti yarıda buraxdım, sonra yenidən başlamaq üçün artıq çox gec idi. İndi mağara kimi bir evdə yaşayıram. Heç vaxt xüsusi müxbir kimi, məsələn, Körfəz müharibəsinə ezam olunmayacağam... Nə edəcəyəm? Horoskop yazacağam, sadəlövh insanları aldadacağam. Bu uğursuzluq deyilmi?

ilk günlərdə etdiyim bir yaramazlığa bəhanə uydurmaq üçün məni bağışlamasını, axmaq olduğumu demişdim. O da cavabında demişdi ki, axmaq olsan belə, səni sevirəm. Bu cür sözlər adamı eşq dəlisi edir. Amma sonra arvadım, yəqin ki, onun səbir edə biləcəyindən daha da axmaq olduğumu anlamışdı və evliliyimiz bitmişdi.

Yalan – şüurun hakimiyyətidir, həm də hakimiyyətin şüurudur”

Əgər daim məğlub olduğunu bilirsənsə, yeganə təsəllin bu olur ki, ətrafdakı hər kəsin, hətta qaliblərin də məğlub olduğunu düşünürsən.