Emili üçün qızılgül

Nə qədər ki ayğır və buğaları
axtaladıqları kimi insanı da
öz ruhundan məhrum etməyiblər,
nə qədər ki gec deyil və insan
ikiayaqlı heyvana çevrilməyib,
hamımızın qarşısında bir vəzifə –
şəxsiyyəti simasızlıqdan xilas
etmək vəzifəsi durur!

Uilyam Folkner

Uğur – qadın kimidir, ona bivec baxanda yaxandan əl çəkmir, pərvanə kimi başına fırlanır, amma elə ki, bir balaca nəvaziş göstərdin, o saat səndən zəhləsi gedəcək

İyul-dekabr. Rəssam dostu Spart­linqlə birlikdə Avropa səyahətinə çıxan yazıçı əvvəlcə yük gəmisində Yeni Orleandan İtaliyaya gəlir, sonra İsveçrəni, Fransanı və İngiltərəni gəzir; avqustdan etibarən Parisdə məskunlaşır, Birinci Dünya müharibəsinin xatirəsi olan döyüş yerlərinə baş çəkir, Ceyms Coysun «tamaşasına» gedir, başa çatdırmadığı «Elmer» romanı üzərində işləyir.

Sual: Zehni mədəniyyət deyəndə, əsasən, nəyi nəzərdə tutursunuz?
Folkner: Mən bunu sizə izah etməyə çalışdım. Müəyyən qanunlar var ki, zəruri anlarda ədəbli, nəzakətli və cəsur olmaq üçün onlara əməl etmək lazımdır. Amma bu, igidlik xatirinə olan igidlik deyil, sınaq anında baş verən cəsurluqdur. Mənim ­düşüncəmə görə, belə mədəniyyəti samuraylar formalaşdırırlar.

Mənsə məğlubiyyəti daha üstün sayıram, mənim üçün vacib olan – məğlu­biyyətdir. Heç bir uğura ümid olmadığını bilə-bilə, yenə əl yetməyəni əldə etməyə cəhd göstər­mək və məğlub olmaq, sonra yenə cəhd etmək. Bax, mənim üçün uğur budur.

1. Tomas Vulf – bu adam çox böyük cəsarət sahibi idi və əsərlərini sanki son günlərini yaşayırmış kimi yazırdı. 2. Uilyam Folkner. 3. Dos Passos. 4. Heminquey – bu adam cəsarətdən xalidir, o heç zaman nazik buz qatının üzərinə ayaq basmağa belə cürət eləməyib və indiyədək elə bir söz işlətməyib ki, həmin sözün işlənmə qaydasını öyrənmək üçün oxucunu lüğətə baxmağa məcbur eləsin. 5. Steynbek – bir vaxtlar ona böyük ümidlər bəsləyirdim. İndi isə bilmirəm...

Sual: Ən görkəmli beş müasir yazıçının sırasında kimlərin adını çəkərdiniz?
Folkner: 1. Tomas Vulf. 2. Dos Passos. 3. Heminquey. 4. Kezer. 5. Steynbek.

Sual: Bu, bizim həyat tərzimizə bir tənqid kimi səslənir.
Folkner: Bu həyat tərzinin tənqidə ehtiyacı var. Yazıçının məqsədi – insanların yüksəlməsinə kömək etməkdir. Siz ondan ötrü yazırsınız ki, insanlara kömək edəsiniz. Yazıçı sənətkarlığı kursunuzun olması ona görə yaxşıdır ki, onu əldə etməyə ömrünüzün ən yaxşı dövrünü həsr edirsiniz, elə bir dövrünü ki, vaxt sizin ən qiymətli alətinizdir.

Mədəniyyətə malik olmaq istəyir, amma onu əldə etməyin qayğısına qalmırıq.

Kişilərdən biri qadının məhəbbəti naminə hər şeyindən keçir, digəri isə hər şeyin­dən keçir ki, bu məhəbbətdən xilas olsun.